خبرگزاري
نتيجه گيري
غول‌های خبری ، خبرگزاریها و رسانه های قدرتمند و مشهور غربی از شیوه‌های گوناگونی برای حفظ تسلط خود به جریان اطلاعات در عرصه نين المللي در جهان استفاده می‌کنند و نقش آنها در این زمینه غیر قابل انکار است.
مهمترین نکته در این زمینه به حجم بالای اخبار و اطلاعاتی مربوط میشود که توسط خبرگزاریهای غربی تولید میشود آمار نشان میدهد که 4 خبرگزاری فرانسه، رویترز، آسوشیتدپرس و یونایتدپرس به تنهایی بیش از 90 درصد خبرهای خارجی روزنامه‌ها و سایر وسایل ارتباط جمعی را تامین می‌کنند و منبع تامین اطلاعات مورد نیاز رسانه های دیگر نقاط جهان و بالاخص آسیا و آفریقا به حساب میآیند. متاسفانه 15 کشور آفریقایی، 11 کشور آمریکایی لاتین و 6 کشور آسیایی خبرهای خود را عینا و بدون کم و کاست از خبرگزاریهای خارجی نقل می‌کنند و همین امر باعث میشود تا آرا و عقاید آنها نقش اصلی را در شکل دادن به افکار عمومی در کشورهای جهان سوم بازی کند.
از سوی دیگر حتی آن تعداد از کشورهای جهان سوم که دارای خبرگزاریهای ملی و مستقل میباشند ، امکان انتشار حجم قابل توجهی از اخبار را نداشته و میزان فعالیت آنها در مقایسه با خبرگزاری عمده جهان واقعا ناچیز است .
در نتیجه یکطرفه بودن جریان اطلاعات ،ازغرب به شرق و با توجه به علاقه مفرط در سطح جهان برای آگاهی از جدیدترین اطلاعات ، آنچه که در نهایت افکار عمومی در سطح دنیا را شکل میدهد اخبار و دادههایی است که از سوی منبع و مراجع غربی مخابره شده است و در نهایت جریان نامتوازن و یکطرفه اطلاعات که بیشتر مربوط به دستاوردها و پیشرفتهای کشورهای غربی است و به ندرت به دیگر نقاط جهان اختصاص دارد. عامل قضاوت مردم سراسر جهان در مورد مسائل مختلف میشود. جالب آنکه همان حجم محدود از اخبار مخابره شده از سوی منابع غربی در مورد کشورهای آسیایی و آفریقایی هم در اکثر موارد به مسائل منفی و سیاه نمایی اختصاص دارد و به ندرت حاوی اطلاعات مثبت و امیدوارکننده است.
در نتیجه سهم کشورهای جهان سوم با بیش از سه چهارم جمعیت دنیا فقط یک چهارم اخبار چهار خبرگزاری عمده است. زیرا قسمت اعظم اخبار این آژانسها را که در سه کشور غربی قرار دارند رویدادهای کشورهای صنعتی تشکیل میدهد.کشورهای جهان سوم حتي قادر به پاسخگویی به نیازهای خبری خود نیستند و متاسفانه وابستگی غیرقابل انکاری به خبرگزاریهای جهانی دارند.همین مشکل زمینه را برای سوء‌استفاده غول‌های خبری غرب از وضعیت کشورهای در حال توسعه فراهم آورده و آنان با ادعای تامین نیازهای خبری کشورهای گوناگون جهان، اخبار و پیام‌های مورد نظرشان را با کمیت زیاد و کیفیت مورد نظر در قالب‌های جذاب و ادعاهای ظاهرا بی‌طرفانه به این کشورها سرازیر می‌کنند. حال آن که نحوه تنظیم و نگارش این اخبار و جهت‌گیری آنها دقیقا به‌گونه‌ای است که اهداف مورد نظر کانون‌های خبری امپریالیسم را تامین می‌کند.
کارشناسان معتقدند که اخبار مذکور با تبلیغ شیوه‌های زندگی غربی و مهیا کردن زمینه‌های از خود بیگانگی فکری و هویت باختگی، آثار و عوارض نامطلوبی را در کشورهای جهان سوم پدید می‌آورند و سلطه فرهنگی بر آنها را تثبیت می‌کنند. جالب آن که غول‌های خبری غربی حق تهاجم خود را در قالب الفاظ جالبی مانند جریان آزاد اطلاعات، حق آزادانه دریافت و انتقال اطلاعات، لزوم آگاهی ملت‌ها بیان کرده و با مفهوم‌سازی در عرصه ارتباطات که جای آن در کشورهای جهان سوم خالی است اهداف خود را به پیش می‌برند.
نکته مهم دیگری که در مورد عملکرد رسانه‌ها و خبرگزاریهای غربی در عرصه بين المللي و کشورهای جهان سوم قابل ذکر است،روندی است که این رسانه‌ها در زمینه آماده‌سازی افکار عمومی جهان برای اعمال سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و نظامی قدرت‌های بزرگ جهان ایفا می‌کنند.
رسانه‌های یاد شده در جریان حمله اخیر امريكا به عراق و قبل از شروع تهاجم نظامی زمان زیادی را صرف آماده کردن مقدمات و زمینه‌های این حمله کردند و با طرح ادعای دروغ وجود سلاح‌های کشتارجمعی در این کشور تلاش کردند تا مشروعیت لازم برای انجام این حمله را ایجاد کنند؛ اما پس از پایان جنگ مشخص شد که عراق فاقد هرگونه سلاح کشتارجمعی بوده است.
خبرگزاری غربی علاوه بر ایفای نقش جاده صاف‌کن برای دولت‌هایشان روند رویدادها را تسریع و حتی وارونه و تحریف می‌کنند و واقعیت را آن‌طور که می‌‌خواهند جلوه می‌دهند.
به عنوان مثال در جریان انقلاب ایران، بسیاری از خبرگزاریهای غربی مبارزات مردم ایران را ماجراجویی توصیف کرده و انقلابیون را افرادی عقب‌مانده و متحجر دانستند که ظرفیت پیشرفت در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را ندارند و در حالی‌که انقلاب ایران کم‌کم اوج می‌گرفت، شرایط کشور را آرام توصیف می‌کردند و تنها در ماه‌های پایانی سال 57 مجبور به پذیرش واقعیات شدند.
حال با يک جمع بندی ساده می توانيم به علل موفقیت خبرگزاری هاي غربی و ضعف خبرگزاریهای جهان سوم در ارتباطات بين المللي را اشاره کنيم:
- صرف مبالغ کلان برای خرید جدیدترین و بهترین تجهیزات فنی .
- حضور سریع در محل با استفاده از خبرنگاران زبده و تلاش برای دسترسی به موثق ترین و مطلع ترین منابع خبری .
- توجه جدی به امر آموزش و تعلیم نیروهای خبری و فنی
- حمایت سیاسی و اقتصادی دولتهای غربی و برخی موسسات خصوصی از خبرگزاریهای غربی و آگاهی از اهمیت مقوله برتری اطلاعاتی در عصر حاضر.
- توجه به عنصر تبلیغات و بمباران مکرر اذهان بینندگان و خوانندگان با استفاده از اخبار اختصاصی، طبیعتا هر خبرگزاری که اخبار بیشتر و دقیقتری تولید کند گوی سبقت را خواهد ربود.
نبايد غفلت کنيم و بايد تالاش كنيم تا با:
-سرمایه گذاری بیشتر درحوزه آموزش خبرنگاران وتامین تجهیزات مورد نیاز برای آنان
-پشتیبانی بیشتر از نیروهای فعال در بخش خبر از لحاظ آموزش و اقتصادی - مالی
- رفع کهنگی و فرسودگی امکانات مورد استفاده در این حوزه .
- حل مشکل عدم اعزام خبرنگار و نیروهای آموزش دیده به محل حادثه به علت مشکلات مالی و اداری و اتکا به اخبار تهیه شده از سوی خبرگزاریهای غربی برای فراهم آوردن پوشش خبری ا زدیگر کشورها و باتوجه به آنکه این اخبار بر مبنای اهداف و نیاز خبرگزاریها غربی تهیه شده لذا در عمل به قدرت گرفتن بیشتر و نفوذ روز افزون آنهادر جهان سوم منجر میشود.
باید توجه داشت تا زمانی كه كار تهیه و توزیع اخبار سطح جهان در دست (عملا در انحصار) چهار ـ پنج خبرگرازی و شبكه تلویزیونی مشخص باشد، مردم در جریان همه حقایق گیتی به درستی و به گونه ای کامل قرار نخواهند گرفت و در گمراهی و بی اطلاعی باقی خواهند ماند. نزدیك به چهار دهه است كه تاسیس یك خبرگزاری بزرگ از سوی كشورهای غیر متعهد یك آرزو بوده است ولی هنوز كار به جایی نرسیده است. در دهه ۱۹۶۰ طرح جامع و طرز كار خبرگزاری كشورهای غیر متعهد را به زبان انگلیسی تهیه و به كنفرانس سران این ممالك فرستاد شد و بعدا این طرح به همان زبان به صورت یك رساله انتشار یافت ولی تاكنون برای حل این مسئله مهم و ضروری اقدامی جدی صورت نگرفته است، چه معمایی در كار است؟!.
منابع :
- «آئين نامه هيئت وزيران درباره تاسيس و نحوه فعاليت و نظارت برخبرگزاري هاي غير دولتي» ماده 2
- ال گيبسون، دكتر مارتين، روزنامه نگاري در عصر الكترونيك ، مترجم سيد محسن تقوي، تهران : آينه كتاب، 1371
- بولتن «تعريف خبرگزاري ها و تبيين حدود و وظايف آنها»، خبرگزاري جمهوري اسلامي، مرداد 1383
- توكلي احمد، «يك شكل بودن روزنامه‌ها و پردازش نكردن اخبار خبرگزاري‌ها كم اقبالي مخاطبان را سبب شده است»، ايسنا 18/2/1385
- جيراني هوشنگ، «نبرد خبرگزاري ها»، همشهري سه شنبه 1 بهمن 1381
- دليري جواد، «پيشينه خبرگزاري ها در ايران و جهان»، روزنامه ايران 21/3/1383
- شكرخواه يونس، «گرافيك تجلي عيني رويدادها» رسانه، ويژه نامه آموزشي ش1
- شمسايي ايمان، «بازي با قواعد بازي» در جام جم دوشنبه 19 مرداد 1383
- صدر بنيامين، «اين همه خبرگزاري براي هيچ»، روزنامه حيات نو 26/11/1383
- صديقي فريدون، «باید به سمت سافت نیوز پیش برویم» 20/7/1383
- علي آبادي گيتا و اسدي عباس، شناسنامه خبرگزاري هاي جهان، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سال 1381
- قندي حسين، «تفاوت هاي خبرنويسي در رسانه ها» تهران : مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها 1380
- كتاب نگاهي به خبرگزاري ها، تهران : خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، 1384
- معتمدنژاد، دكتر كاظم با همكاري ابوالقاسم منصفي، روزنامه نگاري با فصلي جديد در بازنگري روزنامه نگاري معاصر، چاپ سوم، تهران : مركز نشر سپهر، 1368
- نمكدوست تهراني حسن، «روزنامه نگاري آنلاين؛ همراه با توهمات فائقه» در همشهري آنلاين 2 مرداد 1385
اين وبلاگ به منظور تهيه و تدوين مطالب مرتبط با روابط عمومي راه اندازي شده است و اميدوارم مورد استفاده علاقمندان قرار بگيرد.