ارتباطات بين الملل
سلام، توجه دوستان را به يك نكته مهم جلب مي كنم:
مطالبي كه به عنوان پاسخ سوالات در وبلاگ قرار مي دهم ، برداشت شخصي ، مطالب كلاسي و جستجو در اينترنت مي باشد.لاجرم شما بايد اين مطالب را با اطلاعات خود مقايسه نماييد و پاسخ مناسب را پيدا كنيد.
-خبرگزاريهاي بزرگ جهان چه نقشي در توسعه ارتباطات بين المللي دارند.
جواب- خبرگزاري ها همیشه بر روابط انسان‌ها از جنبه فرهنگی،اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تاثير گذاشته و آن ها را دستخوش دگرگونی می‌سازد و پیشرفت‌های را منجر مي شود. خبرگزاري ها ركن اساسي در فرايند خبر رساني و محور مباحث مربوط به مقوله تخصصي توليد خبر به شمار مي روند.
انواع خبرگزاري ها:
* خبرگزاري هاي خصوصي، با مالكيت يك فرد يا سازمان
* تعاوني با مالكيت گروهي از سازمان هاي رسانه اي
* خبرگزاري هاي دولتي
خبرگزاري ها از نظر عرضه خدمات خبري نیز به سه گروه تقسيم مي شوند :
* خبرگزاري هايي كه اخبار خود را به فروش مي رسانند. مانند : رويترز
* خبرگزاري هايي كه به صورت مشترك از روزنامه هايي تشكيل شده اند كه مقالات خبري خود را با يكديگر سهيم مي شوند. مانند : آسوشيتدپرس
* خبرگزاري هاي تجاري كه از سازمان هاي خاصي براي انعكاس اخبار آنها مبالغي دريافت مي كنند. مانند : خبرگزاري RP
خبرگزاري ها را از نظر حوزه فعاليت و پوشش خبري هم تقسيم بندي مي كنند:
* خبرگزاري هاي جهاني كه گرد آورنده و منتشر كننده خبرها در سراسر جهان هستند. مانند : فرانس پرس رويترز و آسوشيتدپرس
* خبرگزاري هاي ملي كه كار توزيع خبرها را در داخل يك كشور و نيز انتشار خبرهاي داخلي براي خارج از كشور را به عهده دارند.
* خبرگزاري هايي كه از چند سازمان خبري چند مليتي تشكيل مي شوند و به مبادله اطلاعات و اخبار مي پردازند.
AFP خبرگزاري فرانسه:
قديمي‌ترين خبرگزاري دنيا، بزرگترين خبرگزاري فرانسه و سومين خبرگزاري بزرگ در سراسر جهان است. مركز آن در پاريس است و مراكز منطقه‌اي آن نيز در واشنگتن، هنگ‌كنگ، نيكوزيا و مونت‌ويدئو قرار دارد.
در 165 كشور جهان خبرنگاران AFP حضوري فعال دارند و در 110 كشور نيز دفتر دارد. اين خبرگزاري به زبان‌هاي فرانسه، انگليسي، عربي، اسپانيايي، آلماني، پرتغالي و روسي اخبار خود را به سراسر جهان مخابره مي‌كند. امروزه اين خبرگزاري به توسعه فعاليت جهان‌گستر خود ادامه مي‌دهد و براي خودش شبكه‌هاي راديويي، تلويزيوني و روزنامه راه انداخته است.
مهم‌ترين و اولين مشتري AFP دولت فرانسه است كه توليدات خبري اين خبرگزاري را براي سرويس‌هاي مختلف خود خريداري مي‌كند. خبرگزاري فرانسه بيش از 2 هزار كارمند دارد كه 900 نفر آنها خارج از فرانسه درحال فعاليت هستند. اين خبرگزاري روزانه حدود 400 تا 600 هزار كلمه خبر متني، 700 عكس خبري و 50 گرافيك و طرح خبري توليد مي‌كند.
اين خبرگزاري هم با گسترش بخش‌هاي مختلف خود دريافته كه اگر در عرصه اطلاع‌رساني از ابزار چند رسانه‌اي كمك نگيرد حتما عقب مي‌ماند. بنابراين توليدات خبري AFP به 3 صورت ارائه مي‌شود: توليدات آن‌لاين، توليدات متني، توليدات تصويري.
سال مالي AFP از دسامبر آغاز مي‌شود و تا دسامبر سال آينده ادامه دارد. خبرگزاري فرانسه هم چيزي ندارد براي فروش جز خبر و متعلقاتش. اين كالاي ساده و سخت به‌طور ميانگين در سال‌هاي اخير 320 ميليون دلار براي اين خبرگزاري درآمد داشته است.
به‌نظر مي‌رسد اين ميزان درآمد به همراه حضور مستمر اين خبرگزاري به‌عنوان منبع اخبار متني، تصويري و صوتي، آن را تبديل به نماد خبري فرانسه كرده است. نمادي همچون برج ايفل كه هر فرانسوي به آن مي‌نازد.
خبرگزاري وولف
در سال 1849 " برنارد وولف " كارمند خبرگزاري هاواس و ناشر روزنامه برلين، خبرگزاري وولف را تاسيس كرد. وولف، نخستين خبرگزاري بود كه براي جمع آوري و ارسال اخبار از تلگراف الكتريكي استفاده كرد.
خبرگزاري رويترز
" رويتر " آژانس خبري كه از دل خبرگزاري هاواس و با تاسيس يك دفتر تجاري در سال 1849 متولد شد. " ژوليوس رويتر " از كاركنان پايه گذار هاواس در سال 1851 خبرگزاري خود را به صورت رسمي در لندن افتتاح كرد. تخصص اين خبرگزاري بر بورس و مبادله اخبار بود.
Reuters یک شرکت خبر بريتانيايي بود كه به ارسال خبرهای بازار سهام بین لندن و پاريس اقدام مي کرد .رويترز شركتي است كه بيشتر اطلاعات بازارهاي مالي جهان و رسانه‌هاي خبري را به همراه يك رشته از محصولات اطلاعاتي و راه‌حل‌هاي معاملاتي از جمله داده‌ها، اطلاعات، تحقيقات و تحليل‌هايي درباره اوضاع فعلي بازار و اوضاع گذشته آن، اوضاع معاملات مالي، داده‌هايي درباره سرمايه‌گذاري و تحليل اخبار در قالب متن، ويدئو، گرافيك و عكس را به مشتريان و مخاطبان خود ارائه مي‌دهد.
امروزه بيش از ٤٢٧ هزار نفر از متخصصاني كه در بازارهاي مالي و كالا مشغول فعاليت هستند، از خدمات رويترز براي بهبود فعاليت خود استفاده مي‌كنند. عامل قوت و توان رويترز، فراهم آوردن قابليت‌هاي محتوايي، تحليلي، تجاري و پيغامي مورد نياز متخصصان مالي است.
رويترز همچنين علاوه بر فعاليت در حوزه ارائه خدمات و اخبار مالي؛ متن، گرافيك، فيلم‌هاي ويدئويي و عكس‌هاي خبري در موضوعات مختلف به سازمان‌هاي خبري و پايگاه‌هاي اينترنتي در سراسر جهان ارائه مي‌دهد.
حالا رويترز به عنوان يكي از بزرگترين خبرگزاريهاي دنيا با حدود ٢ هزار و ١٥٧ خبرنگار و عكاس در ٢٠9 شهر واقع در ٩٤ كشور دنيا و 370 هزار مشترک مي باشد. همچنين اين خبرگزاري متن‌هاي خود را به ١٩ زبان مختلف ارائه مي‌دهد. اخبار آن تا ٢٥ هزار خبر و بيش از6 ميليون كلمه در روز مي‌رسد.
در میان سازمانهای خبری که با رویترز همکاری می کنند می توان به کنیدین پرس، آسوسیتدپرس استرالیا، و پرس تراست هندوستان نيز اشاره کرد.
آسوشيتد پرس
پس از این که آسوشیتدپرس ایلینویز قراردادهای تبادل با شبکه های جهانی امضاء کرد، یونایتدپرس در سال 1897 با شکست مواجه شد. در سال 1900 آسوشیتدپرس ایلینویز که قصد داشت اعضای خود را در استفاده از خدمات محدود کند به واسطه قانون ایالات متحده در سال 1915 مبنی بر ممنوع اعلام کردن اعضای استفاده کننده از خبرهای آسوشیتدپرس ایلینویز و حکم یک دادگاه عالی این سازمان منحل اعلام شد و بار دیگر در ایالت نیویورک به عنوان سازمانی با عضویت غیر انتفاعی به فعالیت پرداخت و از آن پس به عنوان آسوشیتدپرس(AP) شهرت یافت. در سال 1906، ویلیام رادولف هیرست نیوز سرویس اینترنشنال (International News Service (INA) را راه اندازی کرد. اگرچه یونایتدپرس آسوسیشن که اغلب با عنوان یونایتد پرس از آن یاد می شود، ارتباطی با سازمانهای اولیه نداشت اما به عنوان بخشی از روزنامه های اسکریپس- هاوارد فعالیت کرد و اخبار خود را به فروش می رساند.
در حال حاضر اين خبرگزاري بيش از ٣ هزار و ٧٠٠ نيرو دارد كه در٢٤٠ اداره اين خبرگزاري در سراسر جهان مشغولند. AP براي اينكه به شبكه خبري اصلي جهاني تبديل شود و سرويس‌هاي خبري با كيفيت بالا و قابليت اعتماد بالا به مخاطبان ارائه دهد، اقدامات زيادي انجام داده است.
شايد به همين خاطر باشد كه آسوشيتدپرس 8 هزار و 500 مشترك بين‌المللي در جهان دارد كه اخبار و عكس خود را از اين سازمان مي‌گيرند. خدمات خبري 112 كشور نيز به‌عهده اين خبرگزاري است.
AP در حال حاضر قسمت‌ها و امكاناتي همچون شبكه‌اي از عكس‌هاي ديجيتال، سرويس خبري آن‌لاين ٢٤ ساعته و شبكه اخبار تلويزيوني دارد. گذشته از اين، بزرگترين شبكه راديويي آمريكا و كتابخانه‌اي مشتمل بر بيش از ١٠ ميليون عكس و تصوير نيز جزء سرمايه‌هاي اين غول پير محسوب مي‌شوند و جالب اينجاست كه هر كدام از اين قسمت‌ها در نوع خود جزء اولين سرويس‌هاي خدماتي ـ خبري آمريكا هستند.
AP اخبار و گزارش‌هاي خود را به 5 زبان انگليسي، آلماني، هلندي، فرانسوي و اسپانيايي مخابره مي‌كند. در حال حاضر در عرصه خبر، AP علاوه بر مخابره اخبار سياسي به همراه شركت Dow Jones كه ناشر روزنامه وال‌استريت ژورنال و يكي از قدرت‌هاي اصلي عرصه روزنامه‌نگاري اقتصادي آمريكا است، اخبار اقتصادي و مالي را مخابره مي‌كند.
در حال حاضر AP-DJ به رسانه‌ها و مشتريان مطبوعاتي خود در ٤٣ كشور خدمات اخبار اقتصادي و مالي ارائه مي‌دهند. همچنين، براي پاسخگويي به نياز روزافزون مردم به اخبار ورزشي در سال ١٩٤٦ خبرگزاري AP اولين خبرگزاري‌اي است كه يك سرويس خبري مجزاي ورزشي به راه انداخته است.
امروز در هر دقيقه بيش از ٩ هزار و ٦٠٠ كلمه خبري از خبرگزاري آسوشيتدپرس به سراسر جهان مخابره مي‌شود. اگر اين تعداد را در كنار آرشيو 700 هزار قطعه‌اي عكس اين خبرگزاري بگذاريم، متوجه قدرت اين خبرگزاري در شكل‌دهي تصوير مخاطبانش از جهان مي‌شويم.
AP در سال ١٩٤١ رسما اولين ايستگاه راديويي خود را نيز به راه انداخت. در سال ١٩٨٠، شبكه راديويي AP اولين شبكه راديويي شد كه از طريق ماهواره برنامه‌هاي خود را پخش مي‌كرد.
دهه ١٩٩٠ شاهد رشد سرسام‌آور خدمات راديويي و تلويزيوني AP بود. در سال ١٩٩٥ نيز AP براي پاسخ‌دهي به علاقه‌مندي روزافزون جهانيان به اينترنت واحد خدمات چند رسانه‌اي خود را ايجاد كرد. اكنون سايت اينترنتي AP اخبار، عكس، نمودار، خدمات صوتي و ويدئويي را به‌صورت روزآمد به كاربران ارائه مي‌دهد.
در سال ١٩٩٤، آسوشيتدپرس سرويس اخبار ويدئويي بين‌المللي خود را با نام APTV در لندن راه‌اندازي كرد. APTV در سال ١٩٩٨ به APTN تغيير نام يافت و اين تغيير نام زماني صورت گرفت كه AP آژانس ويدئويي WTN را از شركت‌هاي صاحب آن يعني شبكه خبري ABC، ITN انگليس و كانال ٩ استراليا خريد.
APTN تصاوير ويدئويي از اخبار برتر روز را به وسيله ماهواره براي سازمان‌هاي عمده خبري فراهم مي‌كند. خبرگزاري AP حالا از اينكه بزرگترين سرويس خبري ملي در آمريكاست به‌خود مي‌‌بالد؛ چرا كه مهم‌ترين رقيبش يعني خبرگزاري يونايتدپرس اينترنشنال مدت‌هاست سقوط كرده و مقابل اين همه امكانات لُنگ انداخته است.
در سال 1985، INS با UP ادغام شده و یونایتدپرس اینترنشنال را تأسیس کردند که در دهه 1980 با سازمان خبری بخش خاورمیانه ادغام شد. پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از سازمانهای خبری از جمله رویترز، آسوشیتدپرس، خبرگزاری فرانسه( نام تغییر یافته آژانس هاواس) به صورت مشترک به اعضای ناشر آنها تعلق گرفت.
نقش خبرگزاري ها در ارسال اخبار
تحقیقات مختلفي در اوایل دهه ۱۹۸۰ نشان داد كه از هر چهار خبر بین‌المللی كه توسط رسانه‌ها نقل و مورد استفاده قرار می‌گیرد، سه رویداد به وسیله خبرگزاری‌های جهانی مخابره شده است.این سازمان‌ها كه گاه كار آنان تحت‌عنوان خدمات تلگرافی نیز خوانده می‌شود، جزئی از رسانه‌های جمعی محسوب می‌شوند و نقشی با اهمیت را ایفا می‌كنند. كار آنها گردآوری اطلاعات و اخبار در زمانی سریع، با وضعی مطلوب، گزینش گزارش‌ها و تصاویر و سپس ارسال آن به روزنامه‌ها، ایستگاه‌های رادیو و تلویزیون و یا هر منبع دیگری است كه با آن در ارتباطند.
بسیاری از رسانه‌ها توانایی مالی برای ارسال خبرنگار و باز كردن دفاتر محلی و منطقه‌ای ندارند به همین سبب برای ارائه اخبار و مطالب بین‌المللی به چنین سازمان‌هایی وابسته‌اند.
برخی كشورها نیز دارای خبرگزاری‌های ملی هستند كه به عنوان واسطه‌هایی‌دولتی یا نهادهایی انحصاری در توزیع و نشر اخبار خارجی عمل می‌كنند. این‌گونه خبرگزاری‌های‌ملی، اخبار ارسالی از سازمانهای خبری بین‌المللی را انتخاب می‌كنند و سپس به رسانه‌های داخلی و در نتیجه مصرف‌كنندگان داخلی خبر تحویل می‌دهند. در اكثر كشورها، رسانه‌های جمعی مجاز به دریافت مستقیم خبر از خبرگزاری‌های بین‌المللی نیستند و باید اخبار را از طریق خبرگزاری‌های‌ملی ـ دولتی دریافت نمایند.
آنچه به صورت ضمنی در خصوص خبرگزاری‌ها از نظرات برمی‌آید و مشترك است، اینكه، خبرگزاری‌ها را به عنوان یك عامل قدرت می‌نگرند، اما قدرتی نهان. پنهان بودن این قدرت نیز باز به خاطرقدرتمند بودن آنهاست كه بیش از آن چیزی است كه عموما درباره آنها تصور می‌شود. “نمونه‌ای از این نفوذ، ترس حكومت روسیه از سلطه خبرگزاری وولف در انتقال اخبار بین‌المللی بود كه توسط این كارتل جمع‌آوری و در روسیه توزیع و منتشر می‌شد”. در كنار این‌دیدگاه، نظر دیگری نیز وجود دارد كه آنها را ابزاری برای تبلیغات سیاسی می‌دانند.
دیدگاه اخیر
طی جنگ جهانی اول، زمانی كه برخی از خدمات خبرگزاری‌ها در اختیار قالب‌های‌سیاسی
میان حكومت‌ها قرار گرفت، مطرح شد.
كارل بوخر آلمانی در سال ۱۹۱۵ خطر
انحصاری شدن اطلاعات و اخبار را از طریق‌خبرگزاری‌های رویتر و هاواس مطرح
ساخت. به نظر او این خبرگزاری‌ها بیانگر دیدگاه‌های رسمی دولت‌های خود بودند
و بنابراین منابعی محسوب می‌شوند كه اطلاعات و اخبار را جهت‌دار گزارش می‌كردند.
جهت‌دار بودن اخبار جزیی از تبلیغات سیاسی است كه به ویژه در هنگام
عملیات جنگی و جنگ‌ها مشاهده می‌شود.
آغاز جنگ
جهانی اول در اوایل قرن بیستم باعث شد تا رسانه‌ها به پوشش خبری وقایع
جنگ‌گرایش یابند و به تدریج مفهوم حفظ و نگهداری از خبر شكسته شد. در دهه
۱۹۳۰ حالت شبه انحصاری در زمینه فعالیت‌های خبری پایان یافت.
جنگ دوم نیز باعث تغییرات اساسی در ساخت سازمانهای خبری اروپا شد، رویتر بخش‌عمده‌ای از بازار را از دست داد، هاواس در طول جنگ به مالكیت حكومت ویشی در آمد و بخش‌تبلیغاتی ـ تجاری آن از حیطه فعالیت‌های خبری خارج شد. در ایالات متحده دوری از جنگ (ازجنبه بعد مكان) تغییر عمده‌ای در خبرگزاری پدید نیاورد اما باعث گسترش خبرگزاری‌های امریكایی شد كه به دلیل گرفتاری‌های فراوان خبرگزاری‌های اروپایی بود.
مطرح شدن دكترین جریان آزاد اطلاعات باعث برهم خوردن هر چه بیشتر توازن خبری موجودو نفوذ هر چه بیشتر چهار خبرگزاری بزرگ جهان شد. از این‌رو سازمان ملل از طریق یونسكو اقدام به برقراری تعادل میان كشورهای شمال و جنوب كرد. كوشش مداوم یونسكو برای تشویق توسعه و گسترش خبرگزاری‌های ملی و ترتیب دادن وضعیتی برای مبادله اخبار در میان آنها به ویژه طی زمانی كه موج استقلال طلبی در دهه ۱۹۶۰ افریقا را فرا گرفت، قابل توجه بود.
تحلیل محتوای خبرگزاری‌ها در سال
۱۹۵۳ در خصوص اعتبار الگوی جریان آزاد اطلاعات نشان داد كه خبرگزاری‌های
ملی از میان نظام خبری جهانی تحت كنترل چهار خبرگزاری بزرگ غرب بوجود
آمده‌اند یعنی خبرگزاری فرانسه، رویترز، آسوشیتدپرس و یونایتدپرس. دو آژانس‌خبری دنیای
كمونیست، تاس (شوروی) و شین‌هوا (چین) كشورهای بلوك شرق و كشورهای‌كمونیستی
آسیا را تحت‌پوشش خبری خود داشتند.
جریان یك
سویه اطلاعات و اخبار بین‌المللی كه ناشی از نظم نوین بود انتقادهای
فراوانی را به‌دنبال داشت. از ۳۰ جولای تا اول اگوست ۱۹۷۵ هلسینكی پایتخت
فنلاند شاهد مشاوره‌ای باحضور سران ۳۳ كشور اروپایی، ایالات متحده و كانادا
بود. آنها برای تجدیدنظر و امضای سند مهمی جمع شدند، ارائه سندی مشترك كه
در آن ایجاد روابطی صلح‌آمیز بین كشورها و افزایش همكاری‌های بین‌المللی در
تمام حوزه‌ها از تجارت و صنعت تا فرهنگ و ارتباطات پیش‌بینی شده بود.
در آن زمان جهان دو قطبی بود و در
اصطلاحات سیاسی، كاپیتالیسم و سوسیالیسم در هلسینكی به این توافق رسیدند
كه مذاكرات صلح‌آمیز بر جنگ و خشونت كه پارامترهایی در توسعه روابط متقابل‌آنهاست،
ارجحیت دارد. بدنبال این توافق، توازن جدیدی در روابط بین‌المللی میان شرق
و غرب پدید آمد.
غرب جریان
آزاد اطلاعات و عقاید را شرط اولیه همكاری واقعی در ایجاد روابط صلح‌آمیز و بدنبال
آن تداوم امنیت بین‌المللی می‌دانست اما بلوك شرق جریان‌های اطلاعاتی خاص
را منشأپیامدهای ثانوی در وضعیت سیاسی می‌دانست و بر اشكال همكاری تأكید
داشت. غربی‌ها معتقدبودند گسترش جریان آزاد اطلاعات خود بخود تشنج‌زدایی می‌كند
اما از طرف شرقی‌ها انتخاب‌وسیله برای همكاری فرهنگی و اطلاعاتی جهت بهبود
و پیشبرد امنیت مد نظر بود. براین اساس‌توازن امنیتی و همكاری این دو گروه
فكری، دو شیوه عكس هم داشت، یك شیوه دیدگاه‌های امنیتی‌و صلح را متأثر از
مواردی چون جریان آزاد اطلاعات می‌دانست در حالی كه شیوه مقابل صلح و امنیت
را پیش شرطی برای همكاری‌های بین‌المللی می‌خواند.
طی سال‌های ۱۹۷۸ـ۱۹۷۹ مك براید
گزارشی از كار كمیسیون بین‌المللی یونسكو درباره مسائل‌ارتباطات ارائه داد.
وزیرخارجه پیشین ایرلند كه ریاست كمیسیون بین‌المللی یونسكو را در
دسامبر۱۹۷۷ برعهده گرفت، مطالعه درباره مسائل ارتباطات و مقابله با عدم
تقابل بین‌المللی اطلاعات و نابرابری جهانی ارتباطات را آغاز كرد و در گزارش
خود به این نكته اشاره داشت كه “هم اكنون بیش‌از ۱۰۰ كشور از خود، خبرگزاری
ملی دارند، هر چند شماری از این خبرگزاری‌ها، خبرگزاری به معنای كلمه
نیستند، زیرا كم و بیش خود را محدود به دریافت و توزیع اطلاعات رسمی كرده‌اند
و چشم به ارسال از منابع خارجی دوخته‌اند، از سوی دیگر پنج خبرگزاری بزرگ
دارای آنچنان وسایل‌و تسهیلات فنی مرغوبی هستند و از چنان شبكه گسترده‌ای
از خبرنگاران سود می‌برند كه بی‌اغراق به صحنه خبری بین‌المللی سلطه یافته‌اند.”
براساس همین
گزارش،۸۰ درصد خبرهای بین‌المللی از طریق خبرگزاری‌های بزرگ جهان مخابره
می‌شود آن هم به چندین زبان. اعتقاد براین است كه تنها ۱۰تا
۳۰درصد از خبرهای این‌خبرگزاری‌ها به كشورهای در حال توسعه اختصاص دارد.نشست‌ها
و اجلاسیه‌های متعددی تا به امروز برگزار شده است و تصمیمات متعددی نیز
اتخاذگردیده، اما مشاهده می‌شود نفوذ و سلطه خبرگزاری‌های بزرگ همچنان ادامه
دارد.
تحقیقی
در سال ۱۹۸۳ درباره عدم صحت و درستی در نگارش اخبار بین‌المللی نشان داد
كه‌چگونه بعضی از مطالب خبری نادرست نوشته می‌شود، تغییر در نوشته‌ها چه
نوع تأثیرات معنایی به همراه دارد و چرا دبیران و ناشران چنین تغییراتی
را ایجاد می‌كنند. سعی در تغییر یك مطلب خبری برای داشتن ابهامی كمتر، این
احتمال را دارد كه ویراستار مطلب آن را به صورتی نادرست در آورد.در این
میان روزنامه‌نگاران معمولا واژه‌هایی را انتخاب می‌كنند كه دارای جاذبه و
كششی خاص‌باشد. به وضوح می‌توان تفاوت كیفیت نگارش بین خبرهایی كه
درباره ملل “شمال” و ملل نه چندان‌برگزیده و شناخته شده “جنوب”
وجود دارد را دید. این مسأله باعث افزایش شكایت كشورهای‌جنوب بر علیه رسانه‌ها
و آژانس‌های خبری شمال شد. انتقادی كه منجر به پذیرش نظم نوین جهانی اطلاعات
و ارتباطات از طرف یونسكو گردید.
تغییراتی كه از دهه ۱۹۸۰ تا به امروز در فن‌آوری‌ها و
نحوه استفاده از آنها پدید آمده، نقش‌خبرگزاری‌ها را نیز دستخوش دگرگونی‌ها
كرده است. برپایی شبكه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای همچون سی.ان.ان و یا
گسترش ساختاری بنگاه سخن‌پراكنی بریتانیا در سطح جهانی از طریق ماهواره
باعث شد تا برخی از خبرگزاری‌ها نیز به ایجاد شبكه‌های تلویزیونی مبادرت
ورزند یا آن را گسترش دهند و حتی از طریق اینترنت، سایت‌هایی برای خود راه‌اندازی
كنند. با توجه به این موارد امكان اطلاع‌رسانی در هر زمان وجود دارد.
در عین‌حال تحریك و هدایت افكارعمومی نیز شكل‌دیگری به خود گرفته است “در ماه اوت ۲۰۰۱ چهار عنوان مهم خبری شبكه سی.ان.ان درباره درگذشت یك خواننده پاپ جوان، مقالاتی در خصوص كسانی كه دارای وظایف گوناگونی هستند،فهرستی از افراد مهم احزاب و همچنین درباره شخصی بود كه زبان سگ‌ها را می‌فهمد و آن را ترجمه می‌كند، دور می‌زد. اما با وقوع حوادث ۱۱ سپتامبر ناگهان همه چیز تغییر كرد. آنچه از این شبكه و سایر شبكه‌ها پخش شد جشن فلسطینیان و پاكستانی‌ها به مناسب وقوع این رویداد و تسلیت دولت‌های متحد امریكا به این كشور بود. در پایان آن روز مطالبی دیگر نیز ارائه شد كه در آن به خوبی عناصر خبر این واقعه معرفی شد ـ چه كسی، چه، چه وقت، كجا و چگونه ـ در میان مطالب انتقادی، خبرنگاران اسنادی را ارائه دادند كه منشأ تروریست را در خاورمیانه نشان می‌داد.”
عدم توازن و تعادل در اطلاعات
برای آنچه كه تحت عنوان توازن اطلاعاتی میان كشورهای شمال و جنوب مطرح است می‌توان مواردی را برشمرد:
۱- پیشرفت‌های
تكنولوژیكی و سرمایه فراوان خبرگزاری‌های بزرگ كه آنها را به صورت‌سازمان‌های
چند ملیتی مطرح می‌كند. آماری از درآمد خبرگزاری‌ها از سال ۱۹۱۸ نشان می‌دهد
كه‌بریتانیا (۱۸/۶درصد)، هند (۱۳/۲ درصد)، اروپا (۱۱/۹ درصد)، خاور دور (۶/۱
درصد) و امریكای‌شمالی (۰/۳ درصد) را به خود اختصاص داده بودند.
این درصدها در سال ۱۹۳۸ برای بریتانیا (۲۸درصد)، هند (۲۴/۴ درصد)، خاور دور
(۱۴/۱ درصد)، اروپا (۸/۲ درصد) و امریكای شمالی (۰/۳درصد)
برآورد شده بود. اما در سال ۱۹۷۹ درصدها برای اروپا و بریتانیا در كل
۵۹درصد و به دنبال‌آن امریكای شمالی (۱۷درصد)، آسیا (۱۱ درصد)، افریقا
(۷درصد)، خاورمیانه (۳درصد) و امریكای جنوبی (۳درصد) تخمین زده شد.
با توجه به ارقام و اعداد مشخص است كه اروپا به
نسبت زمان جنگ رشد فزاینده‌ای داشته است.
۲- عدم همكاری میان كشورهای منطقه یا همسایه. هر چند پیمان‌های همكاری و تعداد خبرگزاری‌های منطقه‌ای كم نیست اما همكاری و تبادل خبر میان آنها كمتر دیده می‌شود. بیشتررویدادها در حالی كه در این كشورها رخ می‌دهد ابتدا به نیویورك، لندن و یا پاریس می‌رود، سپس‌تنظیم شده مجددا به كشورهای مبدأ برمی‌گردد. این ناشی از عدم همكاری مناسب میان كشورها و یا در مواقعی عدم اطمینان به خبرگزاری‌های ملی و منطقه‌ای است.
نتيجه گيري
غول‌های خبری ، خبرگزاری‌ها و رسانه‌های قدرتمند و مشهور غربی از شیوه‌های گوناگونی برای حفظ تسلط خود به جریان اطلاعات در عرصه بين المللي در جهان استفاده می‌کنند و نقش آنها در این زمینه غیر قابل انکار است.
مهمترین
نکته در این زمینه به حجم بالای اخبار و اطلاعاتی مربوط می‌شود که توسط
خبرگزاری‌های غربی تولید می‌شود آمار نشان می‌دهد که 4 خبرگزاری فرانسه، رویترز،
آسوشیتدپرس و یونایتدپرس به تنهایی بیش از 90 درصد خبرهای خارجی روزنامه‌ها و سایر
وسایل ارتباط جمعی را تامین می‌کنند و منبع تامین اطلاعات مورد نیاز رسانه های
دیگر نقاط جهان و بالاخص آسیا و آفریقا به حساب میآیند.
متاسفانه 15 کشور
آفریقایی، 11 کشور آمریکایی لاتین و 6 کشور آسیایی خبرهای خود را عینا و بدون کم و
کاست از خبرگزاری‌های خارجی نقل می‌کنند و همین امر باعث می‌شود تا آرا و عقاید
آنها نقش اصلی را در شکل دادن به افکار عمومی در کشورهای جهان سوم بازی کند.
در
نتیجه یکطرفه بودن جریان اطلاعات ،ازغرب به شرق و با توجه به علاقه مفرط در سطح
جهان برای آگاهی از جدیدترین اطلاعات ، آنچه که در نهایت افکار عمومی در سطح دنیا
را شکل می‌دهد اخبار و دادههایی است که از سوی منبع و مراجع غربی مخابره شده است
و در نهایت جریان نامتوازن و یکطرفه اطلاعات که بیشتر مربوط به دستاوردها و
پیشرفت‌های کشورهای غربی است و به ندرت به دیگر نقاط جهان اختصاص دارد و عامل
قضاوت مردم سراسر جهان در مورد مسائل مختلف می‌شود.
جالب آنکه همان حجم محدود از اخبار مخابره شده از سوی
منابع غربی در مورد کشورهای آسیایی و آفریقایی هم در اکثر موارد به مسائل منفی و
سیاه نمایی اختصاص دارد و به ندرت حاوی اطلاعات مثبت و امیدوارکننده است.
در نتیجه سهم کشورهای جهان سوم با بیش از سه چهارم جمعیت دنیا فقط یک چهارم اخبار چهار خبرگزاری عمده است. زیرا قسمت اعظم اخبار این آژانسها را که در سه کشور غربی قرار دارند رویدادهای کشورهای صنعتی تشکیل می‌دهد.کشورهای جهان سوم حتي قادر به پاسخگویی به نیازهای خبری خود نیستند و متاسفانه وابستگی غیرقابل انکاری به خبرگزاری‌های جهانی دارند.همین مشکل زمینه را برای سوء‌استفاده غول‌های خبری غرب از وضعیت کشورهای در حال توسعه فراهم آورده و آنان با ادعای تامین نیازهای خبری کشورهای گوناگون جهان، اخبار و پیام‌های مورد نظرشان را با کمیت زیاد و کیفیت مورد نظر در قالب‌های جذاب و ادعاهای ظاهرا بی‌طرفانه به این کشورها سرازیر می‌کنند. حال آن که نحوه تنظیم و نگارش این اخبار و جهت‌گیری آنها دقیقا به‌گونه‌ای است که اهداف مورد نظر کانون‌های خبری امپریالیسم را تامین می‌کند.
کارشناسان معتقدند که اخبار مذکور با تبلیغ شیوه‌های زندگی غربی و مهیا کردن زمینه‌های از خود بیگانگی فکری و هویت باختگی، آثار و عوارض نامطلوبی را در کشورهای جهان سوم پدید می‌آورند و سلطه فرهنگی بر آنها را تثبیت می‌کنند. جالب آن که غول‌های خبری غربی حق تهاجم خود را در قالب الفاظ جالبی مانند جریان آزاد اطلاعات، حق آزادانه دریافت و انتقال اطلاعات، لزوم آگاهی ملت‌ها بیان کرده و با مفهوم‌سازی در عرصه ارتباطات که جای آن در کشورهای جهان سوم خالی است اهداف خود را به پیش می‌برند.
نکته مهم دیگری که در مورد عملکرد رسانه‌ها و خبرگزاری‌های غربی در عرصه بين المللي و کشورهای جهان سوم قابل ذکر است،روندی است که این رسانه‌ها در زمینه آماده‌سازی افکار عمومی جهان برای اعمال سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و نظامی قدرت‌های بزرگ جهان ایفا می‌کنند.
خبرگزاری غربی علاوه بر ایفای نقش جاده صاف‌کن برای دولت‌هایشان روند رویدادها را تسریع و حتی وارونه و تحریف می‌کنند و واقعیت را آن‌طور که می‌‌خواهند جلوه می‌دهند.
حال با يک جمع بندی ساده می توانيم به علل موفقیت خبرگزاری هاي غربی و ضعف خبرگزاری‌های جهان سوم در ارتباطات بين المللي را اشاره کنيم:
- صرف مبالغ کلان برای خرید جدیدترین و بهترین تجهیزات فنی .
- حضور سریع در محل با استفاده از خبرنگاران زبده و تلاش برای دسترسی به موثق ترین و مطلع ترین منابع خبری .
- توجه جدی به امر آموزش و تعلیم نیروهای خبری و فنی
- حمایت سیاسی و اقتصادی دولت‌های غربی و برخی موسسات خصوصی از خبرگزاری‌های غربی و آگاهی از اهمیت مقوله برتری اطلاعاتی در عصر حاضر.
- توجه به عنصر تبلیغات و بمباران مکرر اذهان بینندگان و خوانندگان با استفاده از اخبار اختصاصی، طبیعتا هر خبرگزاری که اخبار بیشتر و دقیقتری تولید کند گوی سبقت را خواهد ربود.
اين وبلاگ به منظور تهيه و تدوين مطالب مرتبط با روابط عمومي راه اندازي شده است و اميدوارم مورد استفاده علاقمندان قرار بگيرد.